Özgül Öğrenme Güçlüğü Nedir?

Normal ya da normalin üzerinde zekaya sahip (IQ>85), primer ruhsal bir hastalığı, belirgin bir beyin patolojisi olmayan, bununla beraber; dinleme, düşünme, anlama, konuşma, okuma, yazma, matematik becerilerin kazanılmasında ve kullanılmasında önemli güçlükleri olan; kendini idare etme, sosyal algılama ve etkileşim sorunları olan; standart eğitime rağmen yaşına ve zekasına uygun okul başarısı gösteremeyen bireylerdeki durumdur.

Özgül öğrenme güçlüğü; sözlü ve/veya sözlü olmayan bilgilerin edinilmesini, saklanmasını, anlaşılmasını, düzenlenmesini, kullanılmasını etkileyen güçlüklerdir.

Özgül Öğrenme Güçlüğünün Nedenleri

Nedenleri henüz bilinmemektedir. Araştırmaların buluştuğu bazı ortak özellikler:

1. Genetik, kalıtımsal etmenler

2. Nörolojik fonksiyonlarda bozukluk

3. Fonolojik işlevlerde bozukluk

4. Atipik beyin asimetrisi

5. Hemisferler arası iletişim (korpus kallosum)

6. Metakognitif gecikme

ÖÖG’ nin 4 Temel Alanı

• Disleksi: Okumada zorluk, telaffuzda problemler

· Diskalkuli: Matematik problemi çözmede, zamanı anlamada, parayı kullanmada zorluk

· Disgrafi: Yazmada zorluk. El yazısını yazmakta, fikirlerini yazılı ifadede problemler

· Dispraksi: Hareket planlama bozukluğu, ince motor becerilerde zorlanma, el-göz koordinasyonunda, dengeyi sağlamada problemler

Okuma Becerisi İle İlgili Güçlükler

• Harf-ses ilişkisi kurmakta zorlanır (Bazı harflerin seslerini öğrenemez, harfin şekli ile sesini birleştiremez),

• harfleri karıştırır ( b-d, b-p, m-n, b-m, 6-9 gibi),

• kelimeleri hecelerken ya da harflerine ayırırken zorlanır,

• okurken heceleri ya da sözcüğü ters çevirir(ne-en, çok-koç,için-çini gibi),

• harf, sözcük atlar, ekler ya da uydurur,

• okuduğu yeri kaybeder, satır karıştırır,

• okuduğunda anlamakta ve anlatmakta zorlanır,

• okumayı sökemez ya da okuması yavaştır.

Yazma Becerisi İle İlgili Güçlükler

• Yaşıtlarına oranla el yazısı okunaksız, yavaştır.

• Yazarken bazı harf ve sayıları, kelimeleri ters yazar, karıştırır (b-d, b-p, m-n, z-s, d-t, f-v, b-m, ğ-g y, l-r-n, noktalı harfler, 6-9, 2-5 gibi),

• Yazarken bazı harfleri, heceleri atlar ya da ekler,

• Yazarken heceleri ya da sözcüğü ters çevirir( ve-ev, kat-tak, roman-orman gibi),

• Tahtadaki yazıyı defterine çekerken ya da öğretmenin okuduğunu defterine yazarken zorlanır,

• Yazarken kelimeler arasında hiç boşluk bırakmaz ya da bir kelimeyi iki-üç parçaya bölerek yazar (ka lem, yapa bil mektedir gibi),

• Defterleri düzensizdir, satırı ve sayfayı iyi kullanamaz,

• El-göz koordinasyonu zayıftır, yazı ve çizimleri bozuktur,

• Kalemi uygun biçimde tutmakta güçlük çeker,

• Gecikmiş dominans, çapraz lateralleşme sıktır, el tercihleri gerçekleşmediğinden yazısı olumsuz etkilenir,

• İmla ve noktalama hataları yapar (küçük-büyük harf, noktalama, hece bölme hataları gibi),

• Yazılı olarak kendilerini ifade etmekte zorlanır.

Aritmetik Becerisi İle İlgili Güçlükler

• Sayı kavramını anlamakta güçlük çeker (beş mi bir mi büyüktür, hangisi az gibi),

• Bazı aritmetik sembolleri öğrenmekte zorlanır, karıştırır (+ yerine x gibi ),

• Sayıları karıştırır (6-9, 4-7, 2-5, 12-21 gibi),

• Geometrik şekilleri çizmekte ve isimlendirmekte zorlanır,

• İşleme sağdan değil soldan başlar,

• Eldeleri unutur ya da doğrudan sonuca yazar,

• Çıkarırken deste bozmak yerine alttakinden üsttekini çıkarır,

• Çarpım tablosunu öğrenemez,

• Problemi çözüme götürecek işleme karar veremez,

• Akıl yürütmekte zorlanır,

• Kesir ve grafikleri kavrayamaz,

• Saati öğrenmekte zorlanır,

• Ölçüm ve olasılık hesaplarında güçlük çeker,

• Akıldan doğru çözdüğü pek çok problemi kağıt- kalemle yapamaz.

Sıraya Koyma Becerisi İle İlgili Güçlükler

• Haftanın günlerinin, ayların, mevsimlerin, sayıların, alfabenin harflerinin sırasını

• karıştırır,

• Belirli bir sıra içinde yapılması ya da bilinmesi gereken şeylerin sırasını karıştırır,

• Dinlediği, okuduğu bir öyküyü anlatması istendiğinde öykünün başını sonunu karıştırır,

• Sözlü ya da yazılı olarak düşüncelerini sırayla ifade etmekte güçlük çeker,

• Sıralı çizimlerde ardışıklığı sürdüremezler.

Dikkat-Hareket Sorunları

• Dikkatin kısa süreli olması, kolayca dağılması,

• Konsantrasyon güçlüğü,

• Aşırı hareketlilik,

• Kıpır kıpır olma, yerinde oturamama,

• Hızlı ve çok konuşma vardır.

• Bazısı hipoaktiftir, çok yavaş hareket eder, yavaş konuşur.

Algısal Güçlükler

Görsel Algı Bozuklukları

1) Görsel Ayrımlaştırma Bozukluğu: Görsel uyarıcılar arasında ayrım yapamama.

• Harfleri ters, dönmüş algılarlar: b-d-p, m-n, z-s, 6-9

• Bütün sözcüğü ters algılayabilirler: çok-koç, 12-21

• Harflerin yerlerini değiştirirler: roman-orman, için-çini

2) Görsel Şekil-Zemin Ayrımlaştırma Bozukluğu

• satır atlama, yerini kaybetme

• sözcük atlama

• sözlük, harita, rehberde isteneni bulamama

3) Görsel Bellek Bozukluğu

İşitsel Algı Bozuklukları

1) İşitsel Ayrımlaştırma Bozukluğu: İşitsel uyarıcıları ayırdedememe. b-m, f-v, l-n karıştırmak; diktede sözcüklerin yerini değiştirmek, benzetmek, uydurmak.

2) İşitsel Şekil-Zemin Ayırdetme Bozukluğu: Anlamlı işitsel uyarıcıyı anlamsızdan ayırdedememek.

3) İşitsel Bellek Bozukluğu: İsimlendirememe, sözcük bulamama.

4) İşitsel Kavrama Bozukluğu: Yönerge izleyememe.

Kinestetik Algı Bozukluğu

1) Sağını solunu ayırdetmede güçlük çeker

2) Koordinasyon güçlüğü yaşarlar

3) Sakardırlar

Mekansal Algı Bozukluğu

1) 1)Top oyunları gibi etkiliklerde topun ya da nesnenin hızını,yönünü belirlemede güçlük

2) çeker

3) 2)Yön belirlemede güçlükleri vardır

Sosyal-Duygusal Sorunlar

• Yaşıtlarına göre daha çocuksudurlar,

• Düşünmeden, aklına eseni yaparlar,

• Eleştirildiğinde aşırı tepki gösterir, öfkelenir ya da dikkate almaz (eleştiriye toleransı azdır),

• Sosyal çevrenin sözel olmayan ipuçlarını anlamakta zorlanır, jest ve mimikleri doğru

• yorumlayamaz,

• Arkadaş ilişkilerinde (ilişki kurmakta ve sürdürmekte) zorluklar yaşarlar.

• Hayal kurar, dalgındır,

• Değişikliklere zor uyum sağlar,

• Duygulanımları sık değişir,

• Kendisine güveni azdır (benlik saygısı düşüktür),

• Enuresis, enkopresis, karın ağrısı, okul reddi, okuldan kaçma gibi sekonder davranış bozuklukları görülür.

• Aptal, utanmış, hüsrana uğramış, endişeli, yalnız, izole olmuş hissederler.

• Öğretmenler, arkadaşlar ve ebeveynler tarafından aşağılanırlar

• Kimsenin onu anlamadığını hissederler.

• Başarısızlık korkusu yaşarlar.

• Öğrenmeyle ilgili çok sayıda travmatik yaşantıları vardır.

En Büyük Sorunları Anlaşılmamaktır

• Öğrenme bozukluğu ya da dikkat eksikliği nedeniyle sorun yaşayan çocuklarda bilişsel hazırlık henüz tamamlanmamıştır.

• Öğrenme bozukluğu olan çocuklar, okuma, yazma, matematikte zorluk çekerler, ancak zekâ düzeylerinde bir sorun yoktur.

• Bu çocuklar, özellikle öğrenme bozukluğunun bilinmediği toplumlarda, “anlaşılamama" sorunu yaşarlar.

• Okuyamadıkları ya da yazamadıkları için zekâ düzeylerinden kuşku duyulur.

• Anne-babası ya da öğretmeni, onları delirtmek için böyle davrandıklarını düşünürler.

• Tembelsin, en basit şeyi bile beceremiyorsun, sakarsın, sana yüz kere söyledim gibi olumsuz ifadelere maruz kalırlar.

• Genellikle ebeveynleri ve öğretmenleri çocuğa kızgındır.

• Bu bireylerde düşük benlik saygısı, hayal kırıklığı, anksiyete, depresyon görülebilir.

• ÖÖG bireylerin neredeyse tümünde travmatik öğrenme deneyimleri olur. Bu bireyler bazı kalıplaşmış olumsuz düşünceler geliştirir. Bunlardan bazıları: beceriksizin tekiyim, beğenilmiyorum, değersizim, hastayım, asla başaramam, herkes başarılı sadece ben başaramıyorum.

• Ödevlerini alamaz ya da eksik alır, ev ödevlerini yaparken yavaş ve verimsizdir, ders çalışırken sık sık ara verir, çabuk sıkılır, ders çalışmayı (okuma-yazma faaliyetlerini) sevmez, ödevlerini yaparken birilerinin yardımına gereksinim duyar, güçlükleri ürettiği işin kalitesini etkiler.

• Başarılı olamadığı zaman da hevesi çabuk kırılır ve kolay vazgeçer.

Özgül Öğrenme Güçlüğü Olanların Güçlü Yönleri

• Zekidirler

• Çok iyi kavrarlar

• Yaratıcıdırlar

• Güçlüklerinin farkında oldukları için ilginç telafi stratejileri geliştirmişlerdir.

• İlgi alanlarında çok farklı, zengin bilgiye sahiptirler

• Farklı ve yaratıcı düşünürler.

• Görsel-uzaysal becerileri iyidir.

• Sözle değil gözle düşünürler.

• Pratiktirler.

• Analitik yaklaşımdan çok bütüncüdürler.

• Sanat, bilim, mimarlık ve mühendislik alanlarında yetenekli olabilirler.

Öğrenme Güçlüğü Çeken Ünlüler

• ANDERSEN

• RODIN

• EDISON

• CHURCHILL

• EINSTEIN

• WILSON

• TOM CRUISE

• LEONARDO DA VINCI

• WALT DISNEY

• VAN GOGH

• ROBIN WILLIAMS

• AGATHA CHRISTIE

• PICASSO

• GEORGE WASHINGTON

Özgül Öğrenme Güçlüğü Tedavisi

ÖÖG’nin tedavisi çocukla yapılan detaylı bir değerlendirmenin ardından çocuğun yaşadığı güçlüklere özel bir eğitim programı oluşturarak başlar. Çocuğa yaşadığı sorun doğru şekilde, rasyoneliyle aktarılır. Güçlü yönlerini fark etmesi için çalışılır. Travmatik öğrenme deneyimleri çalışılır. Uzman aynı zamanda aile ile de çalışır. Çocuğun okul ve sınıf ortamı ona özel olarak düzenlenir ve öğretmenleri bilgilendirilir. Bu kapsamlı çalışmalar sayesinde çocuk ilerler.

Kurumumuzda Klinik Psikolog Kevser Başıbüyük, Prof.Dr. Ümran Korkmazlar süpervizörlüğünde özgül öğrenme güçlüğü ile çalışmaktadır.