Kurban Bayranı ve Çocuk
Toplumsal birlik ve kaynaşmayı sağlayan bayramlar çocuklar için büyük öneme
sahiptir, bayramlar çocukların dünyasında unutamadıkları anılar olarak yer
eder. Çocuklar için bayram; sevgi, hediyeleşmek ve mutluluğun sembolüdür.
Bayramlar çocukların sosyal ve duygusal anlamda gelişimine katkı
sunmaktadır.
Hayvanları seven ve onlarla bağ kurabilen çocuklar için kurban bayramı
hassas olan bazı noktaları taşıyabilir. Bu bültende “çocuğum kurban
bayramını nasıl algılar ve çocuğuma kurban bayramını nasıl anlatabilirim”
diyen ebeveynler için bilgiler veriyor olacağız.
Bayram Öncesi Hazırlıklar
Bayramlar yaklaşırken evlerde bayram hazırlıkları başlar. Bunlar hediyeler
hazırlamak, ev temizlikleri, lezzetli yemekler planları yapmak gibi
hazırlıklar olabilirken, bazen kurbanı satın almak ve onu kesme
hazırlıkları da yapılabilir. Ancak eğer çocuğumuz okul öncesi ve ilkokul
dönemindeyse çocuğumuzun yanında hayvanla ilgili planlarımızı konuşmamak
doğru olacaktır. Çocuklar etraflarında olup biteni çok iyi gözlemler ve
yetişkinler konuşurken çocukların hazır olmadıkları bilgiler konuşulabilir.
Bu sebeple 10-12 yaşlarına kadar çocuklarımızın yanında kurban hakkında
konuşurken dikkatli olmalıyız. Çocuklarımızla bayram hazırlığı yaparken
hediyeleşmeler, ikramlar gibi eğlenceli kısımlarına odaklanmalıyız.
Yaşlara Göre Kurban Bayramını Anlama ve Yaşama
Okul öncesi ve ilkokul düzeyindeki çocuklar henüz soyut düşünme becerileri
gelişmediği için kurbanı ve kurban bayramını tüm boyutları ile
anlayamazlar. Bu dönemdeki çocuklarımızla kurban bayramını sevdiklerimizi
ziyaretler, hediyeleşmeler ve yardımlaşmalarla yaşayabiliriz. Çocuklarla
bayramın sosyal yönünü yaşamak uygun olacaktır. Hz. İbrahim kıssası,
kurbanın teslimiyet yönü, hayvanı kurban etmek gibi konulara bu yaş grubu
hazır olmayacaktır.
12 yaşlarından itibaren çocuklar soyut düşünme becerileri geliştikçe bilgi
almaya daha hazır olurlar. Kurbanın bir ibadet olduğunu ve bunun bu bayram
içerisinde yaşandığını idrak etmeye başlarlar. Bu dönemde kurbanın manevi
yönü ve kurban kesimi hakkında bilgiler de paylaşılabilir.
Çocukların Kurban Kesimine Şahit Olması Sakıncalı Mıdır?
Bu konuda çocuğun hazır oluşuna dikkat etmek gerekir. Kırsalda hayatı olan
çocuk hayvan kesimini olağan karşılayabilirken şehirde hayatı olan bir
çocuk için kurban kesimi hakkında konuşmak ve kurban kesimini görmek kaygı
verici ve korkutucu olabilir. Bu durumda çocuğumuzun hazır olup olmadığına
bakmamız gerekir.
Çocuklar somut düşünen varlıklardır. Bu sebeple kurban bayramında kurban
kesim amacını tam olarak anlayamazlar. Hayvanların zorla kesilebileceğini
düşünerek kaygılanabilir, büyüklerine karşı öfke duyabilirler (1). Hayvanı
kesilirken görmeleri, son çırpınışlarına şahit olmaları, kanların aktığını
görmeleri oldukça korkutucu olacaktır. Böyle bir durumda çocuklarda uyku ve
beslenme sorunlarının gözlenebildiği görülmektedir (2). Özellikle bir
hayvan ile bağ kurmuş çocuğun onu kesilirken görmesi çocuk için oldukça
zorlayıcı bir durum olur. 12 yaşlarından itibaren çocuklarda soyut düşünme
becerileri geliştiği için, hazırbulunuşluk düzeyleri yeterli hale geldiği
için kurban kesimi sırasında bulunabilirler ancak istemiyorlarsa zorlamamak
gerekir. Bazı çocuklar meraklı olur ve kesimi görmek isterler. 10-12 yaş
arasında hayvanın ilk kesim anını görmemeleri gerekir. Kanlar
temizlendikten sonraki aşamalara şahit olabilirler. 10 yaşa kadar çocuklar
kurbanın eve geldiği ve yemek yapmaya hazırlandığı aşamaya şahit
olabilirler.
Çocuğumun Meraklı Sorularını Nasıl Yanıtlarım?
Eğer çocuk kurban ve kurban bayramı ile ilgili çeşitli sorular sorarsa önce
merak etmesinin güzel bir şey olduğuna vurgu yaparak sorduğu konuda ne
bildiği konuşulabilir. Önce çocuğun ne bildiğini sormak onun vereceğimiz
bilgilere hazır olup olmadığı hakkında fikir verir. Yani, “merak
ettiklerini sorman ne güzel, peki sen kurban hakkında ne biliyorsun?”
diyebiliriz. Sonra çocuğun bilgisinin çok az üzerine çıkacak mahiyette
cevap vermek uygun olacaktır. Fazla bilgi vermekten kaçınarak yalnızca
merak ettiği konuyu açıklamak daha doğrudur. Nasıl açıklayacağımızı
bilemediğimizde “bunu şimdi nasıl açıklayacağımı bilmiyorum, öğrendiğimde
tekrar konuşalım.” diyebilirsiniz.
Aşağıda küçük yaş gruplarının sorduğu bazı özel sorulara yanıtları
paylaşalım.
Anne Neden Bayramda Et Yiyoruz?
Hayvansal besinler ve bitkisel besinler ile besleniyoruz. Bu besinler bizim
sağlıklı ve güçlü olmamızı sağlıyor. Süt, yumurta, bal gibi, et de
hayvansal besinlerden. Kurban bayramında da hayvanlar sayesinde her zaman
et yiyemeyen pek çok insan et yiyebiliyor. Bu lezzetleri birbirimizle
paylaşıyoruz. Sofralarımızda sevdiklerimizle beraber oluyoruz.
Baba, Aldığımız Koyunu Ne Yapacağız?
“Bu koyunu Allah’a hediye edeceğiz (3).
Anne, Koçların Kesilirken Canı Acır Mı?
“Azıcık acıyabilir ama bu acı hemen geçer. Ondan sonra ise onların etlerini
çocuklar yer ve büyümeye başlar. Çocuklar büyüyünce o koçlar ‘Yaşasın
çocuklar bizim sayemizde büyüdüler’ deyip mutlu olurlar” şeklinde cevap
verilebilir (4).
Son olarak, “Hayvanları katlediyorlar, acımasızlar” şeklinde sert
konuşmalar yapmak, çocuğun topluma ve diğer insanlara olan güvenini sarsar.
Çocuğun kurban kesen yakınlarını ‘kötü kişiler’ olarak kodlamasına sebep
olur (5).
Sevdiklerinizle güzel bir bayram geçirmenizi dileriz.
İrem Demiröz & Kevser Başıbüyük
Kaynaklar
(1), (2): https://www.haber7.com/yazarlar/mehmet-teber/802946-kurban-bayrami-cocuklara-nasil-anlatilmali.
(3), (4), (5):
https://www.birgun.net/haber/cocuklarimizi-hayvan-kesiminden-uzak-tutalim-177450.